چگونه می توان ادم ریوی غوطه ور (immersion pulmonary edema) 

را تشخیص داد؟

ادم ریوی، نشت غیر طبیعی مایع از جریان خون به آلوئول ها در ریه ها است. علت آن اغلب به علت نارسایی قلبی یا سایر مشکلات قلبی می باشد. با این حال، گاهی اوقات ادم ریوی در شناگران و غواصان مشاهده می شود که هیچ علت پزشکی زمینه ای مشخصی ندارد. ادم ریوی غوطه ور، با شروع سریع تنگی نفس، سرفه و گاهی خلط کف آلود خونی ظاهر می شود. متخصصان غواصی باید از این پدیده آگاه باشند و آماده باشند تا ارزیابی سریع توسط پزشک را برای هر غواصی که این علائم را تجربه می کند فراهم کنند.

ادم ریوی غوطه ور (IPE) یک وضعیت غیر معمول است که برای اولین بار در سال 1989 گزارش شد. برای اولین بار با غواصی در آب سرد ایجاد شد و آنرا “ادم ریوی ناشی از سرما” نام گزاری کردند. اما در حال حاظر با غواصی در آب گرم نیز گزارش هایی دریافت شده است. این بیماری به صورت ترکیبی از تنگی نفس، سرفه و خلط کف آلود ظاهر می شود. فقدان درد در قفسه سینه، به تمایز آن از بیماری رفع فشار ریوی (“خفگی”) یا حمله قلبی کمک می کند. درد قفسه سینه تنها در 8 درصد موارد وجود دارد.

ربطی به عمق ندارد و می تواند در هر نقطه ای از غواصی رخ دهد. اغلب در افراد عادی رخ می دهد و حتی می تواند در هنگام شنا در سطح پیش آید.

مشخص شده است که اثرات فیزیولوژیکی غواصی، شامل غوطه وری ناشی از توزیع سریع خون از اندام ها به قفسه سینه که باعث افزایش حجم خون در قفسه سینه تا 700 سی سی می شود، می تواند باعث افزایش فشار دهلیز راست بین 16-18 میلی متر جیوه، افزایش پمپاژ خون از قلب تا 30 درصد و افزایش جزئی فشار خون شود.

غواصانی که مبتلا به بیماری هایی مانند فشار خون بالا یا بیماری قلبی عروقی زمینه ای، به ویژه اگر عملکرد ماهیچه قلبشان ضعیف باشد، کمتر قادر به تحمل این تغییرات فیزیولوژیکی می باشند و بیشتر مستعد ابتلا به ادم ریوی (تجمع مایع در ریه) می باشند. هیچ مطالعه دقیقی در این زمینه انجام نشده است، اما بررسی پزشکی چندین فرد مبتلا به IPE نشان می دهد که اکثر آنها خانم بوده اند و درصد زیادی از افراد، مبتلا به فشار خون بالا یا بیماری قلبی عروقی بوده اند. تقریباً 50٪ از بیماران IPE مبتلا به بیماری قلبی عروقی زمینه ای می باشند.

آبرسانی بیش از حد به بدن در تعدادی از موارد دخیل بوده است. بنابراین، در حالی که غواصان اغلب در مورد خطر بیماری کاهش فشار ناشی از کم آبی نگران هستند و برای جلوگیری از این امر مایعات زیادی می نوشند، نوشیدن بیش از حد مایعات می تواند غواص را مستعد ابتلا به IPE کند. وقتی صحبت از مصرف مایعات می شود، در توصیه های پزشکی منظور «آبرسانی کافی» می باشد. پس زیاده روی نکنید.

از آنجایی که مایع در فضاهایی که حاوی هوا در ریه ها است، جمع می شود و تبادل گاز را قطع می کند، IPE  شبیه غرق شدگی می باشد فقط با این تفاوت که مایعی که باعث انسداد می شود، به جای استنشاق از آب محیط بیرونی، از داخل بدن پدید می آید.

مکانیسم دقیق آن ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد به دلیل ترکیبی از اثرات افزایش فشار در مویرگ‌ها (رگ‌های خونی کوچک) در ریه‌ها باشد که با غوطه‌ور شدن در آب همراه با گرادیان فشار بین فشار دهان و هیدرواستاتیک رخ می‌دهد. فشار به قفسه سینه در وضعیت عمودی در غواصی به دلیل افزایش چگالی گاز تحت فشار باعث فشار منفی بیشتری در ریه ها در حین تنفس می شود و می تواند توسط یک رگلاتور فشار ضعیف بدتر شود.

شبکه هشدار غواصان، هر چند ماه یکبار از غواصانی که علائم  IPE دارند تماس دریافت می کند. فردی که در حین غواصی دچار تنگی نفس ناگهانی یا سرفه های مداوم می شود، باید غواصی را سریع و ایمن قطع کند و اکسیژن 100 درصد روی سطح تنفس کند. اگرچه IPE اغلب به محض خروج غواص از آب به سرعت برطرف می شود، اما به دلیل جدی بودن احتمالی تنفس سخت باید با پزشک مشورت شود.

عوامل متعددی ممکن است در  IPE دخیل باشند. غوطه ور شدن در آب باعث اثرات فیزیولوژیکی از جمله توزیع سریع خون از پاها به هسته بدن می شود که باعث افزایش حجم خون در هسته بدن می شود. به طور معمول، افراد سالم قادر به جبران این تغییر مایع خواهند بود. همچنین ممکن است از طریق ژنتیک، فرد دچار  IPE شود.

علاوه بر این، به دلیل متراکم شدن گاز تنفسی و استفاده از رگلاتور در زمان غواصی، می تواند باعث افزایش فشار منفی در آلوئول ها شود. استنشاق شدید (تنفس بیش از حد از اسنورکل یا رگلاتور) ممکن است باعث شود ریه ها با نشت مایع از مویرگ ها و به داخل آلوئول ها واکنش نشان دهند.

سایر علل احتمالی تشدید کننده عبارتند از لباس غواصی تنگ که با فشردگی قفسه سینه می تواند تنفس را دشوارتر کند و فشردگی اندام ها می تواند منجر به انتقال مقدار بیشتری از گردش خون محیطی به گردش خون مرکزی شود.

چندین نشریه پیشنهاد کرده اند که هایپراکسی (استنشاق بیش از حد اکسیژن) ممکن است غواص را مستعد ابتلا به IPE کند. همچنین گزارش شده است که غواصی عمیق و تکراری میتواند منجر به افزایش خطر IPE شود. احتمالاً به دلیل افزایش میزان حباب، که منجر به آسیب به دیواره رگ های خونی در ریه ها و نشت مایع در ریه ها می شود، پیش می آید.

تشخیص IPE ممکن است دشوار باشد و احتمالاً کمتر گزارش شود زیرا می‌تواند با شرایط دیگری مانند آسپیراسیون آب نمک (ورود آب نمک به ریه ها)، باروترومای ریوی، بیماری رفع فشار ریوی (خفگی)، عفونت تنفسی یا حمله قلبی اشتباه گرفته شود.

چگونه می توان IPE را درمان کرد؟

اولین درمان این است که مصدوم را از آب خارج کنید. علائم در آب، حتی روی سطح، بدتر خواهند شد. پس از خارج شدن از آب، باید به مصدوم اکسیژن مکمل داده شود. برونکودیلاتورها (گشادکننده برونش یا برونکولیتیک، ماده‌ای است که باعث گشاد شدن نایژه‌ها و نایژک‌ها، کاهش مقاومت در راه تنفسی و افزایش جریان هوا به ریه‌ها می‌شود ) یا دیورتیک ها (قرص هایی هستند که با اثر بر روی کلیه با افزایش جریان ادرار باعث افزایش حجم ادرار انسان می‌شود) که به آن “قرص های آب” نیز گفته می شود، می توانند استفاده شوند. اما اغلب مورد نیاز نیستند زیرا اکثر علائم ظرف چند ساعت پس از ظاهر شدن از بین می روند. در صورت تداوم علائم، درمان فشار مثبت مداوم در راه هوایی (CPAP) و درمان فشار مثبت راه هوایی دو سطحی  (BiPAP)  به عنوان “BiPap” یا “BPap” استفاده می شود (یک نوع ونتیلاتور است – وسیله ای که به تنفس کمک می کند)، که موثرتر از دیورتیک ها می باشند.

تحت چه شرایطی شخصی که IPE را تجربه کرده است می تواند به غواصی بازگردد؟

متأسفانه، در مورد احتمال تکرار IPE زمانی که یک غواص یک بار درگیر شده باشد، اطلاعات کمی وجود دارد. پس از یک دوره IPE، اغلب پس از خروج غواص از آب، بهبودی خود به خود پیش می آید. اگر این اتفاق نیفتد، به درمان ادم ریوی توسط داروهایی مانند دیورتیک ها پاسخ خواهد داد. اینکه آیا غواص می تواند بعد از یک دوره IPE به غواصی بازگردد یا نه؟ باید به صورت موردی مشخص شود. این تصمیم باید بر اساس وضعیت جسمانی غواص، سابقه فشار خون بالا یا بیماری قلبی عروقی و نوع غواصی در نظر گرفته شود. بدیهی است که غواصی در آب گرم کم عمق برای یک غواص جوان سالم که از  IPE خفیف رنج می برد، نسبت به یک غواص میانسال با مشکلات پزشکی متعدد که می خواهد پس از ابتلا به IPE شدید که نیاز به بستری شدن هم دارد، به غواصی در آب سرد بازگردد، کمتر نگران کننده است. میزان عود مجدد بین 16-17 درصد در متون پزشکی گزارش شده است.

چه چیزی را در مورد IPE متوجه نخواهیم شد؟

علیرغم بهترین تلاش توسط محققین، جامعه پزشکی اطلاعات زیادی در مورد IPE در دسترس ندارد. تا زمانی که مکانیسم این اختلال و افرادی که مستعد ابتلا به آن هستند را بهتر درک نکنیم، ارائه توصیه های پزشکی به غواصان در مورد چگونگی اجتناب از آن یا زمان بازگشت به غواصی پس از یک دوره ابتلا دشوار است.

توصیه های فعلی عبارتند از:
  1. استفاده از محافظ حرارتی مانند Wet Suit مناسب، و تاکید بر عملکرد و تناسب اندام
  2. آبرسانی اصولی
  3. آمادگی جسمانی و سلامتی

متخصصان پزشکی، IPE را درست مانند هر مورد دیگر ادم ریوی – با اکسیژن و داروهای ادرار آور درمان می کنند. افرادی که سابقه بیماری قلبی عروقی یا بیماری قلبی عروقی بالقوه (فشار خون، سن بالا، دیابت) دارند، باید قبل از غواصی تحت ارزیابی بیشتر قرار گیرند تا مطمئن شوند که مشکلات دریچه قلب یا انسداد زمینه ای در عروق کرونر خود نداشته باشند. فردی که دوره های مکرر IPE را تجربه می کند احتمالاً باید در آینده از غواصی مجدد خودداری کند.

 

 

فهرست